Historia

Czeladź

Do 15 kwietnia 1957 roku kiedy to powstało Pogotowie Ratunkowe w Czeladzi mieszkańcy korzystali z pomocy Pogotowia z Będzina. Na początku swojej działalności mieściło się w wynajętym lokalu przy ulicy Bytomskiej 40, które z kolei przeniesiono na ulicę Szpitalną. Pierwszym kierownikiem był dr Czesław Burgiel. Organizacyjnie podporządkowane było Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego, aż do czasu utworzenia w Czeladzi w 1972 roku Zespołu Opieki Zdrowotnej.

Podstawowy trzon kadrowy pogotowia stanowili lekarze miedzy innymi:

• Józef Ziętek,
• Stanisław Jarno,
• Witold Zdenkowski,
• Jerzy Topór,
• Hieronim Kucio,
• Stanisław Banaś,
• Stanisław Głogowski,
• Eugeniusz Goławski,
• Zbigniew Kowalik,
• Marian Olszewski,
• Bogdan Staśko,
• Zbigniew Klecz,
• Marek Kuciński i felczerzy Alicja Cwynarowa,
• Maria Tyska,
• Bogdan Pawłowski,
• Marian Hajducki,
• Zenon Zaprzelski,
• Henryk Saborin,
• Ryszard Bogdański,
• Włodzimierz Marzec

Wyposażenie Pogotowia na początku było bardzo skromne, otrzymano dwie karetki Skoda, nieco później zmieniono je na ciągle psujące się Warszawy. Za ich kierownicami wiele lat spędzili Józef Gucwa, Zdzisław Bartosik, Bolesław Niedbała, Józef Frysztacki. („Historia Czeladzi“ T2 Praca zbiorowa pod redakcją Jana Drabiny 2012).

Dąbrowa Górnicza

Od około 1950 roku siedzibą Stacji Pogotowia Ratunkowego w Dąbrowie Górniczej była lokalizacja przy ulicy Sobieskiego 1
Nowy system ochrony zdrowia zaczęto wprowadzać od 1948 roku…

Powstała również Stacja Pogotowia Ratunkowego, jedna z pierwszych na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, dysponująca dwoma samochodami sanitarnymi.

Około 1966 roku Stacja została przeniesiona na ulicę Dojazdową 16.

Od 1973 r. - oddział doraźnej pomocy dysponuje także sanitarką typu „R” z zespołem reanimacyjnym. („Dąbrowa Górnicza. Zarys rozwoju miasta”, Wydawnictwo „Śląsk” Katowice 1976, s.572).

Miejscowa Stacja Pogotowia Ratunkowego zlokalizowana w nowym pomieszczeniu w parku „Centrum” udziela pomocy doraźnej w wypadkach nagłych zachorowań. Dysponuje zradiofonizowanymi samochodami sanitarnymi, przeznaczonymi do wizyt domowych, transportu chorych i krwi.

Transport dla miejskiej służby zdrowia zabezpiecza Terenowy Oddział Kolumny Transportu Sanitarnego taborem uprzywilejowanym, nieuprzywilejowanym i dostawczym.

W roku 1998 w związku z budową kompleksu NEMO stacja została przeniesiona do przychodni na ulicę Ludową.
Obecnie od 2009 r. Stacja Dąbrowa Górnicza już w strukturach SP ZOZ RPR Sosnowiec mieści się przy ulicy Łączącej 24 w lokalizacji byłej Kolumny Transportu Sanitarnego.

Jaworzno

Pierwszą siedzibą po wojnie Stacji Pogotowia Ratunkowego był Szpital Miejski.
Pierwszy wpis w archiwalnej Książce kontroli dotyczy prawidłowości wydatkowanych kwot z 1950 roku, a więc na te lata należy datować historię powstania Stacji.

Z archiwum Izy Szyszka

Pierwszych kontroli dokonali inspektorzy z RJOS z Chrzanowa, a kolejnych Szef Wydziału Pomocy Doraźnej Zarządu Głównego PCK, inspektor Miejskiej Rady Narodowej w Jaworznie, pracownik Ministerstwa Zdrowia, WSPR w Krakowie, Wojewódzkiej Kolumny Transportu Sanitarnego w Krakowie. W tych latach Stacja administracyjne należała do województwa krakowskiego. Wraz z reformą administracyjną w 1976 roku kontrolę nad działalnością Stacji przejął Oddział Pomocy Doraźnej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego z Katowic (pierwszy wpis z kontroli pochodzi z dnia 10.06.1976 roku).

Od kwietnia 1994 roku Stacja funkcjonuje w strukturach RPR Sosnowiec. W tym okresie Stacja korzysta z 7 karetek Rejonowej Kolumny Transportu Sanitarnego w Tychach. Były to 5 FIAT-ów 125p, 1 POLONEZ i 1 NYSA. W styczniu 1996 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby do której przeprowadzono się w lipcu 1997 roku. Ostatniego wpisu w Książce kontroli w dniu 11.06.1996 roku dokonał z-ca dyrektora d/s opieki zdrowotnej Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Katowicach.

Sosnowiec

Od 1935 roku w Sosnowcu zostaje powołana Ubezpieczalnia Społeczna, która dla swoich podopiecznych organizuje miedzy innymi pomoc w nagłych wypadkach i zachorowaniach.

Obok czynnego całą dobę pogotowia położniczego dyżurowało pogotowie lekarskie, które na wezwanie telefoniczne w Dąbrowie Górniczej, Będzinie i Sosnowcu samochodami udawali się do nagłych przypadków.

Źródło: Sosnowiec. Spacerownik historyczny. P.H.U. DIKAPPA 2015, s.181

Po II wojnie światowej powstały dwie formy pomocy doraźnej. Stacja pogotowia ratunkowego z dyżurującym lekarzem i sanitariuszem świadczyła pomoc dla mieszkańców, oraz punkty lub bardziej zorganizowane stacje ratunkowe dla zakładów przemysłowych (w Sosnowcu Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego mieszcząca się przy ulicy 1 Maja). Stacja początkowo mieściła się przy ulicy Teatralnej, a potem przy ulicy Stanisława Małachowskiego 3. Obok dyżurującego lekarza z sanitariuszem był punkt dyspozytora i ambulatorium udzielające pomocy zgłaszającym się mieszkańcom.

Z biegiem lat utworzono pogotowie z dyżurującym lekarzem pediatrą, a od 1975 roku wprowadzono również karetkę reanimacyjną z zespołem udzielającym pomocy w stanach zagrożenia życia. W latach 70-tych ubiegłego wieku został powołany Dział Pomocy Doraźnej później przekształcony w Rejonową Stację Pomocy Doraźnej z własną administracją, która mieściła się najpierw przy ulicy Małachowskiego, a następnie w 1992(?) została przeniesiona na ulicę Czarną. Rejonowa Kolumna Transportu Sanitarnego mieściła się przy ulicy Hugo Kołłątaja, a następnie przy ulicy Naftowej.

Pogotowiem Ratunkowym kierowali lekarze przed 1939 rokiem Marian Molicki, a w latach powojennych i później Witold Wasilewski, Witold Kaprusiak, Stanisław Kołodziej, Andrzej Matyja, Stanisław Marszałek, a powstałym później DPD, a następnie RSPD Bernard Dobrosz (dyrektor w latach 1976-2006) i Marek Jeremicz (2006-2021). Administracją i Kolumną Transportu Sanitarnego kierował Janusz Markowicz. („Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje“ T1 pod redakcją Antoniego Barciaka i Andrzeja T.Jankowskiego, 2015). Karetki przed SPR w Sosnowcu. Archiwum SP ZOZ RPR Sosnowiec

Zawiercie

Do wybuchu II wojny światowej transport sanitarny odbywał się przy użyciu dorożek konnych. Stajnia znajdowała się przy ulicy Rolniczej. Po wojnie reaktywowany oddział PCK w 1949 roku przystąpił do uruchomienia stacji Pogotowia Ratunkowego.

Stacja rozpoczęła pracę 15 listopada 1949 po tym jak 28 października otrzymała dwie karetki marki Skoda. W międzyczasie Miejska Stacja Pogotowia Ratunkowego została przejęta przez Wydział Zdrowia.

W 1954 roku Stacja dysponowała 4 karetkami, w 1955 – 5, 1960 – 8, a w 1967 – 11 karetkami. Siedzibą Pogotowia był dom przy ulicy Armii Czerwonej (przedwojennym właścicielem był dentysta S. Melzer). W 1975 roku Stacje tymczasowo ulokowano na parterze szpitala.

Ostateczną siedzibę Pogotowie otrzymało w wyremontowanym budynku przy ulicy Żyły 16 w który mieścił się Dom Opieki dla Starszych. („Monografia Zawiercia“ praca zbiorowa pod redakcją Zdzisława Jagodzińskiego, 2003).

Z archiwum Krzysztofa Szoty